Σύνδρομο Ζυγοαποφυσιακών Αρθρώσεων

Σύνοψη

Οι ζυγοαποφυσιακές αρθρώσεις συνδέουν τους σπονδύλους της σπονδυλικής στήλης. Παρέχουν στήριξη, σταθερότητα και ευελιξία στους σπονδύλους, κυρίως κατά την έκταση, την κάμψη και τη στροφή. Όπως και οι άλλες αρθρώσεις του σώματος, έτσι και αυτές μπορεί να εμφανίσουν φλεγμονή και εκφύλιση. Το σύνδρομο ή η νόσος των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων αναφέρεται στον πόνο που προέρχεται από αυτές τις αρθρώσεις. Οι παθήσεις των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων συγκαταλέγονται στα συχνότερα υποτροπιάζοντα προβλήματα της μέσης και του αυχένα, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά συμπτώματα και περιορισμό της δραστηριότητας των ασθενών.

Ανατομία

Κάθε σπόνδυλος έχει δύο ζευγάρια ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων. Βρίσκονται στο οπίσθιο τμήμα του σπονδύλου και για το λόγο αυτό ονομάζονται και οπίσθιες σπονδυλικές αρθρώσεις. Κάθε άρθρωση σχηματίζεται από την κάτω αρθρική απόφυση του υπερκείμενου σπονδύλου και την άνω αρθρική απόφυση του υποκείμενου σπονδύλου.

Αιτίες

Οι ζυγοαποφυσιακές αρθρώσεις καλύπτονται από χόνδρο και περιβάλλονται από έναν αρθρικό θύλακο που επιτρέπει την κάμψη και τη στροφή των σπονδύλων. Κάθε θύλακος περιέχει πολλές μικροσκοπικές αλγαισθητικές ίνες, με αποτέλεσμα η δομή αυτή να αποτελεί πιθανή πηγή πόνου. Η νόσος των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων εμφανίζεται όταν οι αρθρώσεις καταπονούνται και υφίστανται βλάβες. Οι βλάβες μπορεί να προέλθουν από την καθημερινή φθορά, από τραυματισμό στη μέση ή στον αυχένα ή να προκληθούν από εκφύλιση των μεσοσπονδύλιων δίσκων και απώλεια της δομικής τους ακεραιότητας. Ο χόνδρος που καλύπτει τις προσβεβλημένες ζυγοαποφυσιακές αρθρώσεις σταδιακά φθείρεται, οι αρθρώσεις διογκώνονται και γίνονται δύσκαμπτες. Τα σπονδυλικά οστά τρίβονται απευθείας μεταξύ τους, οδηγώντας σε πιθανό σχηματισμό οστικών προεξοχών στα άκρα των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων και σε μεγέθυνση των αρθρώσεων.

Συμπτώματα

Ο πόνος που προέρχεται από τις ζυγοαποφυσιακές αρθρώσεις διαφέρει ανάλογα με την πάσχουσα περιοχή της σπονδυλικής στήλης. Αν το πρόβλημα εντοπίζεται στο άνω τμήμα της σπονδυλικής στήλης, τότε ο πόνος πιθανώς να εμφανίζεται στον αυχένα, τους ώμους και το ανώτερο ή μεσαίο τμήμα της πλάτης. Επιπλέον, ο ασθενής μπορεί να υποφέρει από πονοκεφάλους. Αν το πρόβλημα εντοπίζεται στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, ο πόνος πιθανώς να γίνεται αισθητός στη μέση και να αντανακλά στους γλουτούς, τη βουβωνική χώρα, το υπογάστριο και την οπίσθια επιφάνεια του μηρού.

Θεραπεία

Το σύνδρομο των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων αντιμετωπίζεται αρχικά συντηρητικά με ανάπαυση, τοποθέτηση του σώματος σε ύπτια θέση με τα ισχία και τα γόνατα σε ορθή γωνία (στάση που μειώνει την επιβάρυνση), θερμοθεραπεία, αναλγητικά/αντιφλεγμονώδη φάρμακα, μυοχαλαρωτικά καθώς και φυσικοθεραπεία. Επιπλέον, μπορεί να γίνει διήθηση ή αποκλεισμός των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων, ώστε να διαγνωστεί ο πόνος και να αντιμετωπιστεί.
Εάν οι παραπάνω θεραπευτικές μέθοδοι αποβούν αναποτελεσματικές και ο ασθενής ανταποκριθεί θετικά στον αποκλεισμό των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων, η επόμενη θεραπευτική επιλογή είναι συχνά η απονεύρωση των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων με ραδιοσυχνότητα.
Σε περιπτώσεις ιδιαίτερα χρόνιων, σοβαρών και επίμονων προβλημάτων των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων μπορεί να εξεταστεί η πιθανότητα χειρουργικής επέμβασης με σπονδυλοδεσία.

Βιβλιογραφία

1. Kraemer J., Hasenbring M., Kraemer R., Taub E., Theodoridis T., Wilke H.J.: Intervertebral Disc Diseases: Causes, Diagnosis, Treatment and Prophylaxis. Thieme 2009.
2. Laplante B., DePalma M.: Spine Osteoarthritis. American Academy of Physical Medicine and Rehabilitation 2012; 4: 28-36.
3. Kalichman L., Hunter D.: Lumbar Facet Joint Osteoarthritis: A Review. Semin. Arthritis Rheum 2007; 37 (2): 69-80.