Σπονδυλική Στένωση

Σύνοψη

Η σπονδυλική στένωση αναφέρεται στη στένωση του σπονδυλικού σωλήνα (του οστικού σωλήνα, μέσα από τον οποίο διέρχονται τα νωτιαία νεύρα ή ο νωτιαίος μυελός) ή των μεσοσπονδυλίων τρημάτων (των οστικών ανοιγμάτων, μέσα από τα οποία εξέρχονται οι νευρικές ρίζες από τον σπονδυλικό σωλήνα). Αυτή η κατάσταση μπορεί να προκαλέσει συμπίεση των νεύρων ή του νωτιαίου μυελού. Η σπονδυλική στένωση είναι συχνά το αποτέλεσμα εκφυλιστικών παθήσεων όπως η φθορά των αρθρώσεων (οστεοαρθρίτιδα) ή/και η εκφυλιστική αλλοίωση των μεσοσπονδύλιων δίσκων. Η αυχενική και η οσφυϊκή περιοχή είναι τα τμήματα της σπονδυλικής στήλης που προσβάλλονται συχνότερα.

Ανατομία

Κατά μήκος ολόκληρης της σπονδυλικής στήλης υπάρχει ένα μεγάλο κεντρικό κανάλι που ονομάζεται νωτιαίος ή σπονδυλικός σωλήνας. Στην περιοχή της αυχενικής και της θωρακικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης διέρχεται μέσα από αυτόν το σωλήνα ο νωτιαίος μυελός. Στην περιοχή της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης ο σωλήνας περιέχει μια δέσμη νευρικών ριζών. Ανοίγματα ή οπές σε κάθε πλευρά του σωλήνα που ονομάζονται μεσοσπονδύλια τρήματα (σημεία εξόδου μεταξύ δύο γειτονικών σπονδύλων) προσφέρουν διόδους στις νευρικές ρίζες, ώστε να περάσουν από τη σπονδυλική στήλη σε άλλες περιοχές του σώματος.

Στένωση

Υπό φυσιολογικές συνθήκες τα νεύρα έχουν αρκετό χώρο μέσα στο σπονδυλικό σωλήνα, το ίδιο και οι νευρικές ρίζες που εξέρχονται από τη σπονδυλική στήλη μέσα από τα μεσοσπονδύλια τρήματα. Σε περίπτωση σπονδυλικής στένωσης, όμως, ο χώρος για το νωτιαίο μυελό ή/και τα νωτιαία νεύρα είναι περιορισμένος. Τα νωτιαία νεύρα μπορεί να πιέζονται πάνω στα σπονδυλικά οστά, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η λειτουργία τους.

Αιτίες

Η σπονδυλική στένωση μπορεί να είναι ασυμπτωματική (αντιρροπούμενη) ή να συνοδεύεται από συμπτώματα (μη αντιρροπούμενη). Οι περισσότερες περιπτώσεις είναι ασυμπτωματικές, αλλά μπορούν να γίνουν συμπτωματικές υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Η σπονδυλική στένωση προκαλείται συχνά από εκφυλιστικές αλλοιώσεις σε συνάρτηση με οστεοαρθρίτιδα. Σε αυτές συγκαταλέγονται η υπέρμετρη οστική ανάπτυξη (οστικές προεξοχές ή οστεόφυτα) και η πάχυνση συνδέσμων της σπονδυλικής στήλης (όπως ο ωχρός σύνδεσμος και ο οπίσθιος επιμήκης σύνδεσμος). Αυτές οι καταστάσεις ασκούν επιβλαβή πίεση στις νευρικές ρίζες. Στους περαιτέρω παράγοντες που ενδέχεται να συμβάλλουν στη μη αντιρρόπηση και στα συμπτώματα της σπονδυλικής στένωσης περιλαμβάνονται οι δισκοκήλες, η αφύσικη επιβάρυνση της σπονδυλικής στήλης, η μετατόπιση ή το κάταγμα σπονδύλου καθώς και οι όγκοι και οι μετεγχειρητικές ουλές. Σπανιότερα, οφείλεται σε εκ γενετής στένωση του σπονδυλικού σωλήνα.

Συμπτώματα

Στις περιπτώσεις σπονδυλικής στένωσης τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με την εντόπιση και τη σοβαρότητα της στένωσης.

Γενικά, τα συμπτώματα της σπονδυλικής στένωσης αναπτύσσονται αργά με την πάροδο του χρόνου και συνήθως επανεμφανίζονται. Κατά κανόνα παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων δραστηριοτήτων όπως το περπάτημα (πόνος στο πόδι κατά το περπάτημα, γνωστός και ως νευρογενής διαλείπουσα χωλότητα), η ορθοστασία (για την οσφυϊκή στένωση) ή η ποδηλασία με το κεφάλι σε όρθια θέση (για την αυχενική στένωση). Τα συμπτώματα υποχωρούν συνήθως με την ανάπαυση (καθιστή θέση ή κατάκλιση) ή/και οποιαδήποτε θέση κάμψης προς τα εμπρός, καθώς αυτή η στάση ανοίγει τη σπονδυλική στήλη.

Η σπονδυλική στένωση στη μέση προκαλεί συχνά πόνο, μυρμήγκιασμα, μούδιασμα ή/και αίσθημα αδυναμίας που αντανακλά από τη μέση στους γλουτούς και τα πόδια. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί μια σοβαρή συμπίεση της δέσμης των νεύρων στο τέλος του νωτιαίου μυελού (η οποία είναι γνωστή ως ιππουρίδα) να οδηγήσει σε σοβαρά νευρολογικά συμπτώματα, όπως διαταραχή της λειτουργίας του εντέρου ή της ουροδόχου κύστης. Αυτή η πάθηση ονομάζεται σύνδρομο ιππουρίδας ή ιππουριδική συνδρομή.

Η σπονδυλική στένωση στην περιοχή του αυχένα μπορεί να προκαλέσει πόνο, μούδιασμα, μυρμήγκιασμα ή/και αδυναμία που αντανακλά από τον αυχένα κατά μήκος της πάσχουσας νευρικής ρίζας στον ώμο, το βραχίονα ή/και την άκρα χείρα. Σε σοβαρές περιπτώσεις η συμπίεση του νωτιαίου μυελού μπορεί να οδηγήσει σε βαρύτερες νευρολογικές διαταραχές, όπως προοδευτική μυϊκή αδυναμία, διαταραχές της ισορροπίας και του συντονισμού ή ακόμα και σε παράλυση. Αυτή η πάθηση είναι γνωστή ως αυχενική μυελοπάθεια.

Θεραπεία

Οι επιλογές αντιμετώπισης της σπονδυλικής στένωσης εξαρτώνται από την εντόπιση και τη σοβαρότητα της βλάβης. Η σπονδυλική στένωση συνήθως αντιμετωπίζεται επιτυχώς χωρίς χειρουργική επέμβαση με συνδυασμό τεχνικών διαχείρισης του πόνου, φυσικοθεραπείας και θεραπευτικών εγχύσεων στη σπονδυλική στήλη.
Η χειρουργική αντιμετώπιση μπορεί να συνιστάται όταν οι συντηρητικές μέθοδοι θεραπείας δεν επιφέρουν ανακούφιση από τον πόνο και η ποιότητα ζωής του ασθενούς εξακολουθεί να επηρεάζεται αρνητικά ή όταν υπάρχει σοβαρό νευρολογικό έλλειμμα, όπως προοδευτική μυϊκή αδυναμία.
Το σύνδρομο ιππουρίδας είναι επείγουσα ιατρική κατάσταση, στην οποία είναι απαραίτητη η άμεση χειρουργική επέμβαση.
Οι περισσότερες περιπτώσεις μυελοπάθειας απαιτούν εγχείρηση, ώστε να μειωθεί η πίεση στο νωτιαίο μυελό.

Βιβλιογραφία

1. Kraemer J., Hasenbring M., Kraemer R., Taub E., Theodoridis T., Wilke H.J.: Intervertebral Disc Diseases: Causes, Diagnosis, Treatment and Prophylaxis. Thieme 2009.
2. Kraemer J., Koester O.: MR Imaging of the Lumbar Spine. A Teaching Atlas. Thieme 2002.
3. Kraemer R., Theodorides T., Kraemer J.: Die lumbale Spinalkanalstenose. Springer 2011.